Sầu riêng là một trong những cây ăn quả cho lợi ích kinh tế cao. Nguồn lợi mà cây sầu riêng đem lại cho các nhà vườn là rất lớn. Tuy nhiên, sầu riêng luôn phải đối mặt với nhiều loại bệnh. Trong đó, xì mủ trên cây sầu riêng hay còn gọi là bệnh nứt thân, xì mủ là bệnh phổ biến, có thể gây chết cây hàng loạt.
Xì mủ trên cây sầu riêng thường có biểu hiện như thế nào và cách phòng ngừa, chữa trị ra sao. Cùng iRai Việt Nam tìm hiểu về các kĩ thuật xử lí khi cây sầu riêng bị nứt thân, xì mủ qua bài viết sau.
Tác nhân gây bệnh xì mủ trên cây sầu riêng
Tác nhân chính: do nấm Phytophthora gây bệnh. Nấm thường tồn tại sẵn trong đất, khi gặp điều kiện thuận lợi chúng sẽ tấn công cây trồng.
Có 2 loại xì mủ bà con cần phân biệt đó là: Bệnh xì mủ ướt và bệnh xì mủ khô.
Bệnh xì mủ ướt trên cây sầu riêng
Nguyên nhân xuất hiện bệnh
Nguồn bệnh đã có sẵn trong vườn do trồng sầu riêng trên nền đất cũ đã trồng các cây là ký chủ của nấm Phytophthora như các cây cao su, hồ tiêu, cà phê, dừa… trước đây.
Nấm tấn công trực tiếp vào các vết tổn thương ở rễ do tuyến trùng và một số loại rệp gây ra, tạo vết xì mủ cổ rễ và lan lên thân hoặc nấm tấn công trực tiếp từ các vết tổn thương trên thân cây và nấm bệnh di chuyển theo các vết nước xì mủ xuống dưới cổ rễ.
Thông thường bà con trị hoài không hết là do ổ bệnh chính tập trung nằm ở phần cổ rễ, các vết xì mủ trên thân là phụ. Do đó, phải xử lý tận gốc ổ bệnh chính là phần cổ rễ.
Biểu hiện bệnh
Trên cổ rễ
Nấm tấn công trực tiếp vào các vết tổn thương ở rễ gây xì mủ cổ rễ, thối rễ và lan lên thân, cành, gây nứt thân, xì mủ.
Trên thân, cành
- Chảy nhựa màu nâu ra trên bề mặt vỏ cây, vết bệnh ướt.
- Nấm xâm nhập vào thân cây gây ra những vết thối màu nâu trên vỏ, những vết nứt theo chiều dọc của thân để lộ ra phần gỗ, có màu nâu, chảy nhựa (gôm).
- Vỏ thân và gỗ bên dưới bị chuyển sang màu hồng nhạt, có bớt tím, viền gợn sóng, bệnh lan dần vào bó mạch.
- Khi cạo lớp vỏ bị bệnh ra thấy phần gỗ có màu nâu sẫm dọc theo thân, cành.
- Khi cây bị hại nặng vết bệnh sẽ phát triển lây lan xung quanh thân chính làm cho cây suy giảm sức sinh trưởng, còi cọc, chết lụi dần.
Điều kiện mầm bệnh phát triển mạnh
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bị xì mủ trên cây sầu riêng, dưới đây là các nguyên nhân chính mà Công ty iRai Việt Nam tổng hợp được qua nhiều năm kinh nghiệm xử lý các vườn cho bà con:
- Đất xấu, thoái hóa, thiếu hữu cơ, đất bị dẽ chặt, không thoáng khí.
- Nấm bệnh phát triển mạnh vào mùa mưa, cành lá để um tùm, không tỉa cắt cho thong thoáng dẫn đến nấm bệnh dễ phát triển và lan rộng ra thân cành.
- Dinh dưỡng không cân đối, bón nhiều phân hóa học, thuốc bảo vệ thực vật lưu dẫn, thuốc diệt cỏ hóa chất độc tính cao, không xử lý đất thường xuyên bằng các chế phẩm sinh học như Trichoderma, các chủng như Baciilus.sp… vì thế đất trở nên chua, chai cứng.
- Không kiểm soát tốt tuyến trùng, mối… cắn phá rễ, tạo điều kiện cho các nấm bệnh xâm hại và phát triển.
- Cây trồng sâu, cổ rễ bị chôn lấp trong đất, phần gốc thường xuyên bị đọng nước không thông thoáng.
- PH thấp (<5) kết hợp việc cây bị stress kéo dài (Xiết nước xử lý ra hoa, đất ngập nước), cây dồn hết sức để ra hoa, mang trái, sức đề kháng kém là những điều kiện thích hợp để nấm tấn công và gây hại.
Xử lý bệnh xì mủ ướt trên cây sầu riêng
- Khi phát hiện, cạo sạch vết bệnh cả ở gốc và dưới rễ (lưu ý: phải cho lộ phần cổ rễ ra), quét các loại thuốc gốc đồng dạng nano (sẽ có tác dụng nhanh và mạnh hơn) để cố định vết bệnh, ngăn chặn bệnh lan rộng ra.
- Sau khi cố định vết bệnh trong vòng 24 tiếng, dùng thuốc sinh học đặc trị bệnh nứt thân, xì mủcó các enzym ngoại bào và hoạt chất kháng sinh sinh học được chiết suất từ các chủng nấm Chaetomium spp pha sệt quét lên vết bệnh, cách 1-2 ngày quét lại cho đến khi vết bệnh khô hẳn.
- Đồng thời, tưới thuốc bệnh vào phần đất xung quanh gốc, mỗi gốc tưới từ 20-30 lít thuốc đã pha theo hướng dẫn trên nhãn chai, tùy theo cây lớn nhỏ để ngăn chặn bệnh lây sang các cây khác trong vườn.
Phòng ngừa bệnh tái lại
Những việc cần làm sau khi xử lý để cây khỏe và bệnh không tái lại:
- Dưỡng lại bộ rễ mạnh, khỏe, dùng bón lá sinh học phun tán để dưỡng bộ lá.
- Xử lý nâng pH đất, bón nhiều hữu cơ chất lượng
- Mô đất trồng cao ráo, cần trồng mặt bầu ngang mặt đất, nếu lỡ trồng sâu rồi cần phá bồn. tạo rãnh thoát nước, tránh nước đọng ở trong gốc.
Xem thêm: Xử lí bệnh nứt thân, xì mủ trên cây sầu riêng (phần 2)
